Films over beperkingen kloppen niet altijd

Daniëlle werkt als ervaringsdeskundige bij Steffie. Ze heeft zelf een beperking en helpt mee om informatie begrijpelijk te maken.

Nu doet ze ook onderzoek naar hoe mensen met een beperking worden afgebeeld in films.

Hoe ben je bij het onderzoek betrokken geraakt?

"Ik ben gevraagd door Lesley Verbeek van de Open Universiteit. Eerder deed ik al mee aan een ander onderzoek van haar over seksualiteit in woongroepen. Lesley was toen onder de indruk van mijn scherpe mening. En ik ben ook groot filmliefhebber, dus dat kwam mooi samen."

Worden mensen met een beperking op een bepaalde manier neergezet in films?

"Ja, absoluut. Vaak worden ze heel lief en schattig afgebeeld. Alles loopt goed af en het moet altijd inspirerend zijn. Dat vind ik soms wat overdreven."

En het moet altijd een happy end zijn, vooral in Hollywood. Soms ontbreekt er ook gewoon continuïteit. Ik zag bijvoorbeeld een film over een meisje met autisme dat elke dag een shirt van een andere kleur moest dragen. Maar later in het weekend droeg ze nog steeds paars, terwijl dat op dinsdag moest. Dat klopt dan gewoon niet. Iemand met autisme koopt direct een ander shirt om in de structuur te blijven."

Heb je nog meer voorbeelden die niet kloppen?

"Ja, bijvoorbeeld in de film Rain Man. Daar denken mensen door dat als je autisme hebt, je heel goed kunt rekenen of gokken. Dat is een verkeerd beeld. Of Forrest Gump, waarin hij ineens kan rennen zonder beperking. Dat is ook niet realistisch."

Is er ook een film waar het juist wél goed wordt gedaan?

"Zeker! Un P'tit Truc en Plus is een Franse film. Die gaat over twee boeven die zich voordoen als mensen met een beperking. Ze verstoppen zich in een busje met echte mensen met een beperking die op vakantie gaan. In die film worden de rollen gespeeld door mensen met een beperking zelf, dat is echt goed gedaan."

De rollen worden gespeeld door acteurs zonder beperking?

"Dat klopt. We hebben een soort lijn getrokken: inclusief is wanneer iemand met een beperking zichzelf speelt. Niet-inclusief is wanneer een acteur zonder beperking ‘doet alsof’."

Hoeveel veel films hebben jullie bekeken?

"Samen met Lesley heb ik er wel tachtig gezien. Er is dus een markt voor films met mensen met een beperking. Misschien kijken mensen om zichzelf beter te voelen. Of omdat ze dan het gevoel hebben dat ze betrokken zijn bij de maatschappij. Soms misschien ook een beetje ‘aapjes kijken’, al klinkt dat misschen wat hard."

Denk je dat zulke films ook echt zorgen voor meer begrip?

"Dat hoop ik. Maar ik weet het niet zeker. Films zoals Rain Man hebben het beeld van autisme juist versimpeld. Maar er is niet één vorm van autisme. En als het écht wat had veranderd, dan zouden er nu meer mensen met autisme een goede baan en meer begrip hebben.

De films kunnen mensen wel leren om anders te kijken naar mensen die anders zijn. Dus hopelijk helpt het toch een beetje. Disney heeft in de nieuwe Peter Pan-film een karakter met downsyndroom toegevoegd. Dus we gaan de goede kant op!"